Przedstawienie stacji tankowania pojazdów CNG cz.3

Publikacje Gerarda Bartłomiejczyka na temat CNG

Moderator: Gerard Bartłomiejczyk

Gerard Bartłomiejczyk
Posty: 36
Rejestracja: pn sie 11, 2008 16:42
Lokalizacja: Warszawa

Przedstawienie stacji tankowania pojazdów CNG cz.3

Post autor: Gerard Bartłomiejczyk »

Przedstawienie stacji tankowania pojazdów sprężonym gazem ziemnym
Czynności na stacji, praca urządzeń, sytuacje awaryjne, metody postępowania




Wstęp
W poprzednich dwóch artykułach omówiony został podział stacji tankowania pojazdów sprężonym gazem ziemnym, wraz z opisem poszczególnych urządzeń, i funkcji, jakie wykonują w procesie dystrybucji CNG. Pozostały do omówienia czynności obsługowe wymienionych elementów stacji podczas prawidłowego funkcjonowania jak i podczas wystąpienia ewentualnych stanów awaryjnych.
Jak wspomniałem w poprzednich częściach cały proces dystrybucji gazu ziemnego sprężonego może odbywać się automatycznie. Jedynie obsługa dystrybutora wymaga każdorazowo obsługi ręcznej.
Stacja w pełni zautomatyzowana również będzie wymagała wykonania czynności i przeglądów okresowych umożliwiających utrzymanie jej w należytej sprawności technicznej i zapewniającej prawidłowe funkcjonowanie. Obsługa stacji przy zachowaniu prawidłowych parametrów pracy ma na celu wychwycenie z gazu ewentualnych zanieczyszczeń stałych, oraz kondensatów. Jest to istotne, gdyż wpływa bezpośrednio na jakość gazu wtłaczanego do zbiorników pojazdów, za którą odpowiada właściciel stacji.
Dzięki temu dystrybuowane paliwo spełni wymogi ISO CD 15403 Określenie jakości gazu ziemnego stosowanego jako sprężone paliwo do pojazdów i zapisy Ustawy o systemie monitorowania i kontroli jakości paliw (Dz. U. z dnia 25 września 2006 r.)
Za jakość gazu dostarczanego do stacji odpowiada przedsiębiorstwo energetyczne spełniając Warunki Przyłączenia Do Sieci Gazowej, w których określony jest rodzaj paliwa gazowego i jego jakość.

Obowiązki obsługi
Pracownicy obsługi stacji winni zapewnić prawidłowe funkcjonowanie pracujących urządzeń. Utrzymywać obiekt w należytej sprawności technicznej dbając o planowe wykonywanie czynności obsługowych zgodnie z zaleceniami producenta poszczególnych urządzeń. Dla stacji winna być prowadzona dokumentacja techniczno ruchowa, która będzie zawierała opinie organów uprawnionych dopuszczające poszczególne elementy do pracy, oraz informacje o parametrach ich pracy, wymianach filtrów, naprawach, itp.
Dokładne prowadzenie takiej ewidencji na podstawie systematycznej kontroli wskazań urządzeń pomiarowych umożliwia poznanie specyfiki pracy elementów stacji, na podstawie, której można wykonywać czynności regulacyjne, oraz zapobiegać wystąpieniu ewentualnych niesprawności.
Obsługa urządzeń zawsze musi być wykonywana zgodnie z instrukcją BHP dla stacji sporządzoną na podstawie instrukcji poszczególnych urządzeń z zachowaniem odpowiednich środków ostrożności.
Niektóre czynności obsługowe zapewniające prawidłową pracę stacji wymagają czasowego zatrzymania urządzeń. W takiej sytuacji należy zabezpieczyć te urządzenia przed możliwością niekontrolowanego włączenia. Odpowiedni wyłącznik po wyłączeniu urządzeń należy oznakować tabliczką informacyjną np. naprawa, prace naprawcze, itp.
Uwaga. Nie zawsze wystarczające jest użycie przycisku roboczego „stop”. Stacja to zespół współpracujących urządzeń, których pracą sterują odpowiednie programy. Inne parametry decydują o uruchomieniu silnika napędowego sprężarki gazu, inne włączają układy podgrzewania oleju, a jeszcze inne decydują o uruchomieniu sprężarki powietrza sterującego.
W trakcie prac serwisowych, czy naprawczych włączanie jakichkolwiek urządzeń stacji powinno następować tylko za zgodą osób wykonujących te czynności serwisowe.
Najbardziej popularne czynności serwisowe wykonywane na stacjach tankowania pojazdów sprężonym gazem ziemnym to wymiana filtrów gazu i oleju, spust kondensatu, dolanie oleju i jego wymiana. Są to czynności na tyle typowe, iż nie będą opisywane w niniejszym artykule. Prace serwisowe będą, zatem przebiegały na stacji na ogólnych zasadach obsługi urządzeń technicznych.
Ważne jest moim zdaniem zwrócenie uwagi, że podczas wykonywania niektórych z tych czynności, jak wymiana filtra gazu, czy spust kondensatu zostaną uwolnione pewne ilości gazu do atmosfery. Sam kondensat będzie wydzielał silny zapach środka nawaniającego. Stężenie nawaniacza może być tak duże, że zadziałają czujniki DGW.
Składowaniu oleju przepracowanego przez sprężarkę gazu będzie ten zapach towarzyszył bardzo długo. Mimo, że zapach ten nie oznacza, że do powietrza przedostał się gaz to będzie przez wszystkich, którzy go wyczują jednoznacznie odbierany. To było celem nawonienia bezzapachowego gazu ziemnego. W tym przypadku jest jednak zjawiskiem, które może być mylnie postrzegane.
Po pierwsze zapach ten wyczuwalny w sąsiedztwie tankowanych pojazdów zrazi do tego paliwa sugerując nieszczelności instalacji wprowadzając tym błędne przeświadczenie o zagrożeniu.
Po drugie towarzysząc urządzeniom stacji, przyzwyczai do siebie obsługę, usypiając jej czujność. To może spowodować sprowadzenie rzeczywistego zagrożenia.
Radą na to jest usuwanie kondensatów w warunkach dobrej wentylacji. Naczynia z kondensatem powinny być przechowywane w takiej odległości i w taki sposób, aby specyficzny zapach nie był wyczuwalny w sąsiedztwie instalacji i urządzeń gazowych.

Obsługa dystrybutora CNG
Na samoobsługowych stacjach paliw, dystrybutory CNG umieszczane są często we wspólnej obudowie z dystrybutorami innych paliw płynnych. Dzięki temu zmniejsza się teren stacji paliwowej, oraz zasięg stref zagrożenia wybuchem przy ograniczeniu kosztów urządzeń. Kilka dystrybutorów ma jeden wyświetlacz. Transfer danych też jest prostszy i wymaga prowadzenia mniejszej ilości przewodów sygnałowych.
Zastosowanie takiego rozwiązania podczas tankowania gazu ziemnego do zbiornika samochodu wymaga zastosowania takich samych aspektów bezpieczeństwa, jak podczas tankowania paliw płynnych.
Podstawowe to zatrzymanie pojazdu i zabezpieczenie go przed samoistnym przemieszczeniem. Silnik samochodu, jak i inne urządzenia elektryczne należy wyłączyć. Na stanowisku tankowania nie wolno używać otwartego ognia, palić papierosów i korzystać z telefonu komórkowego. Należy usunąć korek osłonowy przyłącza samochodu i prawidłowo podłączyć do tego przyłącza pistolet węża dystrybutora.
Do tego miejsca wszystko przebiega tak jak podczas tankowania paliwa płynnego.
Ze względu na fakt, że gaz ziemny jest paliwem bardzo lotnym i wtłaczany jest do zbiornika pojazdu pod ciśnieniem 20MPa musi być zachowana szczelność połączenia pistoletu z odpowiednikiem wlewu paliwa w samochodzie. CNG nie wlewamy do baku. Dlatego pistolet nie jest umieszczany swobodnie w otworze wlewu, tylko zapinany szczelnie na przyłączu samochodowym. Aby kierowcy wykonujący tę czynność po raz pierwszy przeprowadzili ją prawidłowo pozbywając się zbędnych obaw na panelu przednim dystrybutora często umieszczona zostaje instrukcja obrazkowa opisująca wykonanie niezbędnych czynności krok po kroku..
Przykład takiej instrukcji przedstawia zdjęcie Nr.1.
Celowo wybrałem na początek pistolet tankowania w odmiennym kształcie od pistoletu tankowania benzyn, aby pokazać możliwie największe różnice mogące wystąpić w konfrontacji tankowania CNG i paliw płynnych. Taka sytuacja ma ulec zmianie, gdyż montowane obecnie pistolety dystrybutorów CNG na Świecie i w Polsce (zdjęcie Nr.2) optycznie przypominają te do tankowania paliw płynnych. Standardem przyłącza samochodowego do takiego pistoletu ma się stać model NGV-1, w dwóch rozmiarach. Pierwszy przeznaczony do tankowania samochodów osobowych i dostawczych, drugi o odpowiednio zwiększonej średnicy umożliwiającej w parę minut zatankowanie samochodu ciężarowego, lub autobusu.

Omówienie instrukcji obrazkowej tankowania (zdjęcie Nr.1)
Rysunki oznaczone Nr.1 są to czynności opisane powyżej, takie same jak normy postępowania przed rozpoczęciem tankowania samochodu benzyną, czy olejem napędowym.
Rysunki Nr.2 nakazują przekręcenie dźwigni pistoletu w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. W takiej pozycji należy pistolet nałożyć na przyłącze samochodowe, a dźwignię ustawić w położeniu uprzednim przekręcając ją zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Podczas wykonania takiej czynności może dać się słyszeć delikatny dźwięk towarzyszący zatrzaskującym się na sobie elementom. Prawidłowo zapięty pistolet pozostanie na przyłączu. Źle zapięty da się zdjąć bez oporu.
Rysunki Nr.3 zalecają wciśnięcie przycisku start umieszczonego najczęściej obok uchwytu pistoletu dystrybutora, który zainicjuje tankowanie samochodu. Podczas tankowania, które możemy śledzić na liczydle dystrybutora, pali się dodatkowo lampka, której zgaśnięcie sygnalizuje zakończenie tego procesu. Jest to analogiczne z zatrzymaniem się liczydła dystrybutora. W tym momencie można już odpiąć pojazd od dystrybutora.
Rysunki Nr.4 pokazują jak należy to zrobić. Przekręcić dźwignię pistoletu odwrotnie do ruchu wskazówek zegara. W takiej pozycji pociągnąć ją do siebie i odwiesić w uchwycie dystrybutora. Dźwignia samoistnie powinna powrócić do ułożenia się po prawej stronie rękojeści.
Dlaczego tak to wygląda?
Szczelność połączenia zapewniają elementy takie jak stosowane są w szybkozłączach hydraulicznych, np. wężach ogrodowych. Aby je połączyć trzeba czasowo zwiększyć średnicę końcówki „żeńskiej” umożliwiając zatrzaśnięcie się jej na końcówce „męskiej”. Taką czynność powodujemy ruchem dźwigni pistoletu. Wciśnięcie przycisku „start” powoduje pobór gazu z magazynu i nagazowanie węża dystrybutora, poprzez który gaz dostaje się do przyłącza samochodowego i zbiornika pojazdu. Należy zaznaczyć, że tylko prawidłowe połączenie pistoletu z pojazdem umożliwi rozpoczęcie procesu wtłaczania gazu do pojazdu. W przypadku nieszczelności tego połączenia tankowanie zostanie natychmiast przerwane. Niektóre dystrybutory są wyposażane dodatkowo w wyświetlacz informujący o stanie napełnienia zbiornika gazem wyrażonym w procentach.
Jeżeli kierowcy zależy na zatankowaniu określonej ilości gazu może przerwać tankowanie w każdej chwili naciskając przycisk „stop” umieszczony w sąsiedztwie przycisku „start”. Bezpośrednio po zatankowaniu pojazdu w wężu dystrybutora znajduje się gaz o wysokim ciśnieniu. Ruch dźwignią powoduje w pierwszej kolejności usunięcie tego gazu z komory pistoletu, po którym dopiero następuje jego rozłączenie od przyłącza samochodowego. Czym gwałtowniej przekręcimy dźwignię, tym gwałtowniej nastąpi wyrzut tego gazu. Zaleca się, aby wykonywać tę czynność delikatnie. Tak samo jak wykonuje się otwarcia wielu ręcznych zaworów w instalacjach hydraulicznych.
Odgazowanie pistoletu dystrybutora najczęściej realizowane jest za pomocą węża powrotnego połączonego wylotem z atmosferą, lub zbiornikami stacji. Dlatego węże do tankowania CNG są dwudrożne.
Wciśnięcie przycisku „start” nie jest jednoznaczne z uruchomieniem sprężarki gazu.
O jej włączeniu decyduje spadek ciśnienia w magazynie wywołany kilkoma tankowaniami.
Zdjęcie Nr. 3 pokazuje panel boczny dystrybutora wykorzystującego inne rozwiązanie konstrukcyjne, w którym pistolet jest wykonany w kształcie nam wszystkim znanym. Naciśnięcie dźwigienki spustu pistoletu zastępuje czynność opisaną na rysunkach Nr.2 powodującą zatrzaśnięcie się pistoletu na przyłączu samochodowym. Wciśnięta blokada (taka jak w pistoletach do tankowania paliwa płynnego) pozwala na uwolnienie z ręki pistoletu podczas tankowania. Po tej czynności należy wykonać przełączenie dźwigni włącznika start, które zainicjuje rozpoczęcie tankowania. Po zatankowaniu, dźwigienkę przełącznika ustawiamy w położeniu stop.
Ponownie naciskając dźwigienkę spustu pistoletu rozpoczynamy proces odgazowania komory pistoletu poprzez wąż powrotny. Dzięki temu pistolet możemy swobodnie zdjąć z przyłącza samochodowego i odwiesić w uchwycie dystrybutora.
Każdorazowe zatrzymanie tankowania powoduje konieczność ponownego wciśnięcia przycisku start (zależnie od zastosowanych rozwiązań technicznych), bądź przekręcenia dźwigni włącznika pełniącego tą samą funkcję. Bez wykonania tej czynności tankowanie nie będzie wznowione.
Porównałem część osprzętu różnych dystrybutorów CNG, aby na ich przykładzie pokazać prostotę ich obsługi. Czynności takie dla obu dystrybutorów, mimo, że wykonane za pomocą odmiennych rozwiązań technicznych powodują wykonanie takich samych zadań, zmierzające do bezpiecznego zatankowania pojazdu sprężonym gazem ziemnym.

Podłączenie odbiornika
Obecnie w Polsce mogą wystąpić indywidualne problemy związane z podłączeniem samochodu. Wywołane są one montażem kilku różnych końcówek przyłączy samochodowych i pasujących do nich odpowiednich pistoletów. Do chwili, kiedy przyłącze NGV-1 nie wyprze z rynku wcześniej montowanych, lekarstwem na nie jest wymiana przyłącza samochodowego w zakładzie diagnostyki instalacji gazowych w pojazdach, lub zaopatrzenie dystrybutora gazu w adapter.
Podłączenie adaptera wykonujemy najpierw do przyłącza samochodowego. Dopiero na niego zapinamy pistolet dystrybutora. Po zatankowaniu pojazdu zdejmujemy w odwrotnej kolejności.
Przykłady adapterów pokazuje zdjęcie Nr. 4. Niektórzy kierowcy posiadają takie przejściówki i wożą je ze sobą w samochodzie.
Każdy kierowca zna umiejscowienie przyłącza do tankowania CNG w swoim pojeździe. Jest ono zawsze osłonięte. W samochodach osobowych produkowanych fabrycznie z instalacją na paliwo CNG istnieje tendencja, aby umieszczać przyłącze tankowania w sąsiedztwie wlewu benzyny pod wspólną klapką osłonową (zdjęcie Nr. 5). Jeżeli pojazd jest jednopaliwowy, napędzany silnikiem zasilanym tylko CNG to przyłącze to zamontowane jest zamiast wlewu benzyny pod tą klapką. Czasami montowane jest jeszcze w bocznym poszyciu karoserii. Wtedy chronione jest nakręcanym korkiem plastikowym, czasami zamykanym na kluczyk.
W pojazdach zaadaptowanych do paliwa gazowego można spotkać to przyłącze umieszczone w; komorze silnika, zderzaku, bagażniku, itp. miejscach.
Ciśnienie typowe, pod jakim CNG można wtłoczyć do zbiorników pojazdu wynosi 20MPa.

Inaczej jest z samodzielnymi zbiornikami przenośnymi. Mogą mieć one ograniczone dopuszczalne ciśnienie poniżej 20MPa. Dlatego najważniejszym elementem bezpiecznego przeprowadzenia zatankowania takiego zbiornika, czy pojedynczej butli jest bezwzględne sprawdzenie jej maksymalnego ciśnienia roboczego przed jej podłączeniem.
Większość dystrybutorów wyłącza się automatycznie, gdy ciśnienie w zbiorniku osiągnie wartość 20MPa. Decyduje o tym spadek określonych ilości gazu, jakie przetłaczane są przez dystrybutor. W przypadku podłączenia odbiornika o określonym mniejszym ciśnieniu roboczym wartości te nie będą prawidłowe. Dlatego nie wolno go tankować z zastosowaniem procedur określonych dla typowego tankowania pojazdów CNG. Nie chodzi o obostrzenie tych zasad, a jedynie zwrócenie szczególnej uwagi, że zatankowanie zbiornika przenośnego wymaga dodatkowej weryfikacji na podstawie tabliczki znamionowej, lub informacji umieszczonych na płaszczu zbiornika.
Zbiorniki przenośne, lub wiązki takich zbiorników znalazły zastosowanie w laboratoriach badawczych, oraz przemyśle.
Wykorzystywane na stacjach tankowania jako magazyny gazu mają najczęściej zwiększone ciśnienie robocze od typowego podawanego przez dystrybutor CNG, co powoduje, że podczas tankowania można je potraktować jak zwykły odbiornik. Jednak i w takim przypadku należy bezwzględnie sprawdzić ciśnienie robocze.

Tankowanie CNG
Podczas tankowania, jak również w czasie odgazowania węża słychać charakterystyczny szum, który jest naturalnym zjawiskiem. Jest to jeden z elementów różniących dystrybucję gazu ziemnego od paliw płynnych, do którego należy się zwyczajnie przyzwyczaić. Ponadto dzięki temu zjawisku można zdiagnozować nieszczelność w instalacji gazowej zarówno stacji jak i pojazdu.
Może zdarzyć się, że podczas tankowania będzie słyszalny syk znacznie bardziej wyraźnie niż zazwyczaj, a pistolet do tankowania zacznie się szronić. Oznacza to, nieszczelność połączenia pistoletu z pojazdem. Najczęściej wywołuje to nadmierne zużycie uszczelki typu „oring” przyłącza samochodowego (zdjęcie Nr. 5), lub jej brak. Jest to tylko niesprawność, którą łatwo usunąć poprzez założenie nowej uszczelki.
Kierowcy, którzy odjeżdżają ze stacji zapominając odpiąć wąż dystrybutora po zatankowaniu pojazdu spowodują mechaniczne jego odpięcie, podczas, którego uwolniona zostanie niewielka ilość gazu do atmosfery. Zadziała złącze zrywne, które jest montowane na wężu dystrybutora w miejscu podłączenia go do obudowy.
Po takim zdarzeniu, łatwo jest podłączyć ponownie wąż do dystrybutora. Należy jednak dokonać jego oględzin, czy nie uległ on uszkodzeniu uniemożliwiającemu jego dalszą eksploatację.

Stany awaryjne
W przypadku zaobserwowania awarii mogącej zagrozić zdrowiu przebywających w pobliżu ludzi, lub mieniu należy użyć wyłącznika awaryjnego bezpieczeństwa „grzyb”, który umieszczany jest na dystrybutorze CNG jak również w innych widocznych miejscach na terenie stacji tankowania gazem ziemnym.
Osoba, która dokonała awaryjnego wyłączenia winna zabezpieczyć miejsce zdarzenia i powiadomić obsługę stacji o zaistniałym fakcie. Do tego celu służą instrukcje, wskazujące aktualne numery telefonów wywieszone w widocznym miejscu.
Obsługa stacji zadecyduje czy jest to niesprawność, czy awaria i podejmie odpowiednie kroki postępowania. Zależnie od oceny sytuacji, wyznacza się osobę odpowiedzialną za zabezpieczenie terenu stacji w przypadku zaobserwowania awarii mogącej zagrozić zdrowiu przebywających w pobliżu ludzi, lub mieniu, oraz prawidłowe i bezpieczne usunięcie awarii do czasu ponownego włączenia stacji do eksploatacji.

W trakcie prac naprawczych włączanie jakichkolwiek urządzeń stacji następuje tylko na wyraźne polecenie ekipy usuwającej awarię.

W przypadku wystąpienia pożaru na terenie stacji, urządzeń, pojazdu, albo wyposażenia należy, bezzwłocznie wyłączyć stację przyciskiem awaryjnym bezpieczeństwa. Jest to ważne, gdyż ten przycisk realizuje wyłączenie natychmiastowe wszystkich urządzeń bez zwłoki technologicznej. Zależnie od zastosowanych rozwiązań może być podłączony do urządzeń ostrzegania sygnałem świetlnym, czy dźwiękowym, realizować odcięcie zasilania, itp. (Tego wyłącznika nie należy używać do normalnego wyłączania stacji.)
Tak samo należy postępować w przypadku zaobserwowania niekontrolowanego uchodzenia gazu ze stacji. Nieszczelność instalacji gazu wychwycą czujniki stężenia gazu montowane w pomieszczeniach. Zależnie od zaawansowania systemów ostrzegania, uruchomią sygnał dźwiękowy, świetlny, wentylację pomieszczeń, lub odetną zasilanie, itp.
Uchodzeniu gazu oprócz dźwięku towarzyszy charakterystyczny zapach środka nawaniającego, oraz miejscowe szronienie instalacji gazowej spowodowane znaczną redukcją ciśnienia gazu.
W takiej sytuacji należy zgasić wszystkie źródła ognia, płomyki jałowe piecyków gazowych. Zamknąć główny zawór gazu i elektryczności. Zabezpieczając teren należy brać pod uwagę prawdopodobne konsekwencje powstania wysokiej temperatury i zapalenia się gazu w miejscu ulatniania.

Jeżeli nieszczelność zaistniała w pojeździe, należy go zabezpieczyć i bez uruchamiania silnika, oraz pozostałych odbiorników elektrycznych posadowić w odległości bezpiecznej.
Nie wolno wykonywać czynności mogących wywołać iskrzenie. Należy usunąć bezzwłocznie, jeżeli to możliwe powód nieszczelności. Zamknąć ręcznie zawory butlowe pojazdu, do których powinien być zapewniony łatwy dostęp.

W przypadku wystąpienia pożaru na terenie stacji, urządzeń, pojazdu, albo wyposażenia należy bezzwłocznie wyłączyć stację.

Postępować jak w przypadku uchodzenia gazu z instalacji stacji, lub pojazdu. Nie włączać silników samochodowych, nie używać wyłączników elektrycznych, otwartego ognia itp. Powiadomić Straż Pożarną, oraz osoby dozoru stacji. Ludzi znajdujących się w pobliżu skierować do obszaru bezpiecznego.

Po usunięciu niesprawności, usterki, lub awarii należy odnotować jej fakt w dokumentacji eksploatacyjnej.

Podsumowanie
Oznakowanie stacji i jej eksploatacja zgodnie ze sporządzonymi instrukcjami Warunków Ochrony Przeciwpożarowej i Instrukcją Bezpieczeństwa Pożarowego ułatwiają eliminację zagrożeń i uniknięciu paniki. Określenie powstania możliwych zagrożeń i ich wpływu na wprowadzanie sytuacji niebezpiecznych pozwala na opanowane reakcje i prawidłowe przeciwdziałanie skutkom tych niebezpieczeństw.
Należy wyodrębnić możliwe zagrożenia stwarzane przez materiały i substancje; oddzielne przez elementy stacji, oddzielne wynikające z przewożonych ładunków przez pojazdy.
Przyzwyczajenie kierowców do ogólnych zasad; odstęp pomiędzy tankowanymi pojazdami, wyłączenie odbiorników elektrycznych, czy zakaz poruszania się w pewnych określonych obszarach obiektu zdecydowanie ułatwia pracę jak i postępowanie w trakcie wystąpienia zagrożenia.
W praktyce jest to o tyle kłopotliwe w polskich warunkach, że obecnie pracujące stacje tankowania CNG różnią się jeszcze od stacji tankowania paliw płynnych. Najczęściej stacje tankowania gazu ziemnego znajdują się na terenach zakładów pracy udostępniających użytkownikom zewnętrznym swoje dystrybutory. Kierowca nie tankuje samochodu osobiście, czasami szuka obsługi. Do dystrybutora benzyny bezołowiowej musi podjechać od dystrybutora CNG, czasami nawet do drugiej stacji. Czuje się skrępowany, gdy potrzebuje skorzystać z toalety... itp. Kłopoty z taką organizacją towarzyszyły również dystrybucji paliw płynnych. Na szczęście mamy je już za sobą i wypracowaliśmy standardy i normy postępowania. Nawet, gdy te normy są łamane na sąsiednich stanowiskach podczas tankowania, przez dudniące radio w samochodzie, telefon komórkowy, czy przelewającą się benzynę nie czujemy się w trakcie tankowania samochodu niebezpiecznie. Chyba, że patrzymy na topniejącą zawartość naszego portfela w oczach, kiedy cyfry opłaty za paliwo z dystrybutora kręcą się z zawrotną szybkością.
Popularność, CNG może zmienić ten pogląd, a w miarę rozwoju rynku tego paliwa pozbędziemy się wielu obaw.
Moim zamiarem było przedstawienie pracy stacji tankowania pojazdów sprężonym gazem ziemnym, oraz czynności, jakie na niej są wykonywane, wraz z wystąpieniem możliwych sytuacji awaryjnych, jako czynności znanych nam wszystkim. Obowiązujących na stacjach tankowania paliw płynnych. Dodatkowo wzbogaconych o normy i przepisy stosowane przy urządzeniach ciśnieniowych i sprężarkach.
Mam nadzieję, że udało mi się to uwidocznić pokazując CNG jako paliwo bardzo bezpieczne. Na świecie ten pogląd jest podparty wieloma przykładami. Radiowozy policyjne coraz częściej stosują to paliwo, gdyż samochód ostrzelany z broni maszynowej nie wybucha. Młodzież uczy się jeździć gokartami na gaz ziemny, gdyż można takie zawody przeprowadzać również w halach sportowych bez uszczerbku dla jakości powietrza do oddychania. Ponadto podczas ewentualnej kolizji, czy przewrócenia takiego pojazdu kierujący nie zostanie oblany paliwem. Organizatorzy imprez masowych w czasie, których gwałtownie wzrasta ruch komunikacyjny również stosują jako napęd ekologiczny CNG do pojazdów. Nawet ratraki poruszające się po pięknych górskich stokach zaczęły używać tego paliwa, aby ten krajobraz zachować dla kolejnych pokoleń.
Wzorem państw stosujących paliwa alternatywne powinniśmy zawrzeć dogłębną analizę ewentualnych zagrożeń od strony zagadnienia ochrony Ppoż. w samodzielnym rozporządzeniu, bądź w jego części dedykowanej wyłącznie dla obiektu Stacja Tankowania Paliwa CNG. Zapewnić odpowiedniki krajowe norm powołanych w UE. Zawęzi to znacznie zagadnienie i uprości wiele procedur. Inaczej, będziemy nadal dopasowywać krajowe rozporządzenia, które oceniamy, że winniśmy zastosować dla takiego obiektu. Między innymi;

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi dalekosiężne do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie (Dz. U. z 2003r. Nr 1, poz. 8).
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (Dz. U. z 2003r. Nr 107, poz. 1004).
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006r w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów.
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr. 75, poz. 690 z 2003r).
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki poz 1055 z dnia 30 lipca 2001r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe (Dz. U. nr. 97 z dn 11 wrzesień 2001).
• PN-EN 1127-1 Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem. Pojęcia podstawowe i metodologia.
• PN-EN 1834-1 Silniki spalinowe tłokowe. Wymagania bezpieczeństwa dotyczące projektowania i budowy silników przeznaczonych do stosowania w atmosferze potencjalnie wybuchowej. Część 1 Silniki grupy II przeznaczone do stosowania w atmosferze palnych gazów i par.
• PN-EN 50014 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem - Wymagania ogólne i metody badań.
• PN-EN 60079-10 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem - Część 10: Klasyfikacja przestrzeni zagrożonych wybuchem.
• PN-EN 60079-14 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – Część 14: Instalacje elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (innych niż w kopalniach).
• PN-EN 60079-17 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem - Część 17: Kontrola i konserwacja instalacji elektrycznych w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (innych niż w kopalniach).
• PN-92/E-05202 Ochrona przed elektrycznością statyczną. Bezpieczeństwo pożarowe i/lub wybuchowe. Wymagania ogólne.
• PN-92/E-05203 Ochrona przed elektrycznością statyczną. Materiały i wyroby stosowane w obiektach oraz strefach zagrożonych wybuchem. Metody badania elektrycznego właściwego i oporu upływu.
• ZN-G-8101 Zakładowa Norma PGNiG Sieci gazowe. Strefy zagrożenia wybuchem.
• I wiele innych.

Powyższe rozporządzenia i normy lub fragmenty dotyczące zagadnienia, gdyby zostało opublikowane rozporządzenie dedykowane Stacji Tankowania Pojazdów Sprężonym Gazem Ziemnym znalazłyby się w nim jako powołania normatywne, co w znacznym stopniu usprawniłoby pracę wielu podmiotów, zapewniających prawidłową budowę i eksploatację takich obiektów w Polsce.
Żadne z nich nie zawiera w tytule stacji tankowania CNG i można by odnieść mylne wrażenie, że takich stacji w Polsce nie ma. A jednak przybywa ich każdego roku.
Odpowiadając na postawione pytanie w pierwszym artykule o unormowania prawne określające bezpieczeństwo użytkowania paliwa CNG widać, że należy udzielić na nie odpowiedzi, że obecnie w Polsce takiego kompletu jeszcze nie ma. Zagadnienie to nie jest unormowane kompleksowo, ani dla obiektu dystrybucji tego paliwa, ani dla pojazdu, który jest nim napędzany. W konsekwencji wynikają i rozbieżności, co do zakresu przeszkolenia obsługi takiej stacji..., itp.
Przypisywanie CNG możliwych zdarzeń losowych, które bezpośrednio nie wynikają z jego właściwości powoduje, że ocena zagrożeń stanowiskowych występujących na terenie stacji tankowania dla tego paliwa w Polsce jest zbyt obszerna.
Hamuje to rozwój rynku tego bezpiecznego paliwa dla środków transportu, powodując rosnącą biurokrację przepisów, które lepiej na wszelki wypadek dla niego zastosować.

Gerard Bartłomiejczyk
e-mail: gerard.bartlomiejczyk@op.pl
ODPOWIEDZ

Wróć do „Publikacje Gerarda Bartłomiejczyka”